Pandemia koronawirusa sprawia, że gwałtownie zmieniają się regulacje prawne dotyczące naszego życia. Nowe prawa są wprowadzane szybko i dotyczą wielu dziedzin. Jedną z nich są prawa i obowiązki pracodawcy. Jak zmieniły się one w związku z pandemią koronawirusa? Co może zrobić pracodawca, natomiast jakich uprawnień nie posiada?
Zwolnienia grupowe
Ze względu na pandemię koronawirusa lawinowo rośnie liczba zwolnień grupowych. Uregulowania dotyczące zwolnień grupowych zawarto w prawie pracy. Więcej na temat kwestii, które reguluje prawo pracy przeczytasz tutaj: https://smadwokaci.pl/obszary-praktyki/prawo-pracy/. Ustawa o zwolnieniach grupowych i możliwości ich przeprowadzenia ma zastosowanie do pracodawców, którzy zatrudniają więcej niż 20 pracowników. Jeżeli w danej firmie jest mniej stanowisk pracy, zwolnienia mogą mieć miejsce na zasadzie likwidacji poszczególnych stanowisk pracy. Według badania Business Centre Club co czwarta firma zdecydowała się na redukcję zatrudnienia wśród osób z umowami o pracę. Co trzecia podjęła natomiast decyzję o wypowiedzeniu umowy cywilnoprawnej. W przypadku zwolnień grupowych bardzo często najważniejsze decyzje podejmuje się poza wiedzą pracowników, ponieważ pracodawcy zazwyczaj rozmawiają ze związkowcami lub reprezentantami pracowników, a o zamiarze zwolnienia nie informuje się konkretnego pracownika tylko organizację związkową. W sytuacji zwolnień grupowych przeprowadzenie konsultacji z zakładowymi organizacjami związkowymi jest obowiązkiem pracodawcy. Jednym z elementów procedury jest analiza warunków zwolnień przez organizacje, które mogą składać własne propozycje. Czynności te mają doprowadzić do zawarcia porozumienia. Jeżeli z kolei zawarcie porozumienia nie jest możliwe, pracodawca musi ustalić warunki zwolnień w regulaminie, z uwzględnieniem propozycji, które złożyła organizacja związkowa.
Prawa i obowiązki pracodawcy
W przypadku niektórych branż odnotowuje się wzrost zysków ze względu na panującą pandemię, inne z kolei odnotowują największy od dłuższego czasu spadek. Utrudnienia powstałe w związku z pandemią koronawirusa mogą doprowadzić do zwolnień pracowników. Niektórzy z pracodawców muszą zatem przygotować się na nowy scenariusz, który pozwoli im ustabilizować sytuację finansową oraz przetrwać na rynku. Ze względu na to pracodawcy zmuszeni są do podejmowania trudnych decyzji w związku ze swoją kadrą pracowniczą. Do praw i obowiązków pracodawcy należy między innymi możliwość zawarcia porozumienia zmieniającego warunki pracy i płacy albo dokonanie wypowiedzenia.
Porozumienie zmieniające warunki pracy i płacy
Porozumienie zmieniające warunki pracy i płacy daje możliwość modyfikacji warunków zatrudnienia pracownika. Może ono dotyczyć między innymi wynagrodzenia lub wymiaru etatu. Wymaga jednak akceptacji nowych warunków ze strony pracownika. Porozumienie to powinno zostać zawarte na piśmie w celu uniknięcia możliwych sporów. Porozumienie takie może być zawarte z kobietami w ciąży, pracownikami w wieku przedemerytalnym czy pracownikami przebywającymi na zwolnieniu chorobowym.
Mniej korzystne warunki zatrudnienia i wypowiedzenie
Pracodawca może także zastosować porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia. Dotyczy to jednak wyłącznie pracodawców, którzy zatrudniają mniej niż 20 pracowników. Porozumienie to daje możliwość zmiany warunków zatrudnienia wszystkich pracowników i może być zawarte ze względu na słabą kondycję finansową pracodawcy. Do praw pracodawcy należy także możliwość zastosowania wypowiedzenia zmieniającego, którego główny cel to zmiana treści stosunku pracy. Pracodawca wypowiada dotychczasowe warunki swojemu pracownikowi oraz składa nowe. Jeżeli pracownik nie zgodzi się na zaproponowane warunki, dochodzi do rozwiązania umowy o pracę. Kolejną opcją wypowiedzenia jest wypowiedzenie definitywne, które należy do oświadczeń jednostronnych. Ze względu na to nie wymaga ono zgody pracownika. W wypowiedzeniu definitywnym pracodawca musi złożyć wypowiedzenie na piśmie, zachowując jednocześnie okresy wypowiedzenia przewidziane w Kodeksie pracy.
Praca zdalna
Jednym z praw pracodawcy jest polecenie pracownikowi wykonywania pracy zdalnej. Ma to na celu zapobiec rozprzestrzenianiu się epidemii koronawirusa. Pracodawca powinien delegować do pracy zdalnej każdego, kto może wykonywać swoje obowiązki w domu. Jak zaznacza prawnik Jakub Kalak, z kancelarii adwokackiej z Poznania (https://smadwokaci.pl ) pracownik nie musi wyrazić zgody na ten rodzaj pracy. W razie podjęcia takiej decyzji przez pracodawcę, pracownik ma obowiązek pracować z domu. Zatrudniający powinien jednak zapewnić podczas pracy zdalnej narzędzia i materiały, które niezbędne są do jej świadczenia.
Zatrudniający ma obowiązek zadbania o zdrowie i życie swoich pracowników poprzez zapewnienie im odpowiednich warunków pracy. Co powinien zrobić pracodawca np. w przypadku pracowników produkcyjnych, którzy nie mogą świadczyć swojej pracy z domu? Pracodawcy w obliczu pandemii powinni zminimalizować ryzyko zakażeń poprzez podjęcie odpowiednich działań organizacyjnych. Należą do nich między innymi wstrzymanie delegacji służbowych oraz ograniczenie spotkań z większą liczbą osób. W miarę możliwości pracodawca powinien także zapewnić swoim pracownikom środki ochrony, w tym środki odkażające. Do obowiązków pracodawcy należy także opracowanie procedury, którą należy zastosować na wypadek podejrzenia, że do pracy stawiła się osoba zarażona koronawirusem. W tym przypadku należy nawiązać kontakt z najbliższą stacją sanitarno-epidemiologiczną oraz prosić o instrukcję postępowania. Należy pamiętać, że pracownika takiego nie wolno delegować do jednostek medycyny pracy, gdzie może zarażać innych pacjentów.
Wykonywanie obowiązków w innym miejscu
Pracownik ma prawo do wykonywania swojej pracy w innym miejscu, które jednak musi być miejscem bezpiecznym, co oznacza, że nie może stwarzać zagrożenia dla zdrowia i życia. Jeżeli warunki pracy stwarzają takie zagrożenie, pracownik musi o tym fakcie bezwzględnie powiadomić pracodawcę. Ma wtedy prawo powstrzymać się od wykonywania pracy. Zagrożenie takie musi jednak dać się zweryfikować i być realne. W obliczu panującej pandemii pracownik musi jednak pozostawać cały czas do dyspozycji pracodawcy, np. w postaci pracy zdalnej.
Urlop
W związku z panującą sytuacją kryzysową pracodawca ma prawo do polecenia pracownikowi, by ten wykorzystał zaległe urlopy z poprzednich lat. W przypadku urlopów wypoczynkowych za bieżący okres wymaga to ustalenia z pracownikiem. Pracodawca może także udzielić na wniosek pracownika urlopu bezpłatnego. Nie ma jednak uprawnień, by samodzielnie skierować pracownika na bezpłatny urlop. Nie może także skierować pracownika do wykorzystania urlopu wypoczynkowego, jeśli ten wraca z strefy zagrożonej pandemią. Pracodawca nie ma także uprawnień by podejmować działania, które wiążą się z izolacją pracownika podczas kwarantanny.
Przypadki przytoczone przez nas mogą pomóc pracodawcom i pracownikom w odpowiedniej trosce o swoje prawa podczas trudnego dla wszystkich okresu pandemii koronawirusa. Ze względu na to, że sytuacja ulega nieustannym zmianom możliwe jednak, że przepisy te ulegną zmianie.
Artykuł zewnętrzny