W Szamotułach trwa kompleksowa rewitalizacja bazyliki pw. Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa – jednego z najstarszych i najcenniejszych zabytków Wielkopolski. Parafia realizuje projekt pod nazwą „Rewitalizacja i ochrona dziedzictwa kulturowego zespołu bazyliki kolegiackiej z XIII wieku w Szamotułach”, który uzyskał promesę dofinansowania z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków „Polski Ład”.
Zakres prac obejmuje trzy główne obszary
Projekt przewiduje konserwację wnętrza bazyliki, renowację historycznego ogrodzenia z bramą-dzwonnicą oraz restaurację zabytkowych witraży. Celem działań jest zarówno ochrona substancji zabytkowej, jak i poprawa estetyki świątyni.
Renowacja bramy i ogrodzenia
Szczególnej uwagi wymaga neogotycka brama-dzwonnica z XIX wieku, pełniąca funkcję głównego wejścia na teren kościoła. Jej stan techniczny określono jako zły – liczne zniszczenia cegieł, erozja powierzchni, wtórne naprawy cementowe i ślady mikroorganizmów wymusiły podjęcie natychmiastowych działań.
Renowacja obejmie wymianę uszkodzonych cegieł, oczyszczenie i zabezpieczenie metaloplastyki oraz rekonstrukcję elementów zgodnie z historycznym charakterem obiektu.
Konserwacja wnętrza świątyni
Wnętrze bazyliki, znane z późnogotyckiego wystroju, wymaga ujednolicenia estetycznego i zabezpieczenia przed wilgocią. Prace obejmują renowację dwóch ostatnich przęseł północnej nawy bocznej, malowanie sklepień, zakrystii i empory, a także odkuwanie zawilgoconych tynków do wysokości 40 cm, co pozwoli na osuszenie murów.
Jednocześnie trwa malowanie wnętrza świątyni oraz konserwacja ołtarza Matki Bożej Szamotuł Pani.
Restauracja zabytkowych witraży
Jednym z najcenniejszych elementów projektu jest konserwacja dwóch witraży autorstwa Józefa Oźmina, wykonanych przez Józefa Elsnera w latach 50. XX wieku. Witraże umieszczone w południowej nawie głównej, przedstawiają m.in. śluby lwowskie Jana Kazimierza i odsiecz wiedeńską.
Ich stan techniczny wymaga natychmiastowej interwencji. Zniszczona siatka ołowiana, zabrudzenia i zawilgocenia powodują ryzyko utraty oryginalnych elementów. Prace już trwają i obejmują czyszczenie, naprawę szkieł, poprawę wentylacji między szybami oraz rekonstrukcję brakujących detali.
Niedawno pracom przyglądała się komisja konserwatorska, która pozytywnie oceniła dotychczasowe działania – wszystko wskazuje na to, że renowacja postępuje zgodnie z planem.
Remont dachu i dzwonów
Podczas przeglądu konstrukcji stwierdzono także potrzebę remontu dachu i opierzenia bazyliki, gdyż w kilku miejscach pojawiły się przecieki. W planach jest również kapitalny remont sześciu dzwonów, z których największy waży około 1200 kg, a najmniejszy 150 kg.