Parafia Rzymskokatolicka pw. Matki Bożej Pocieszenia i św. Stanisława Biskupa w Szamotułach realizuje ambitny projekt pod nazwą „Rewitalizacja i ochrona dziedzictwa kulturowego zespołu bazyliki kolegiackiej z XIII wieku w Szamotułach”.
Zadanie otrzymało dofinansowanie (wstępną promesę) z Rządowego Programu Odbudowy Zabytków „Polski Ład” i obejmuje trzy główne obszary działań konserwatorskich: renowację historycznego ogrodzenia z bramą, konserwację wnętrza kościoła oraz restaurację zabytkowych witraży.
Renowacja bramy i ogrodzenia
Jednym z istotnych elementów prac jest konserwacja neogotyckiej bramy-dzwonnicy z XIX wieku oraz fragmentów ogrodzenia wzdłuż ulicy Kapłańskiej. Obiekt, mimo licznych walorów architektonicznych i historycznych, wykazuje poważne zniszczenia – szczególnie w partiach ceglanych. Widoczne są oznaki erozji, odspojenia lica cegieł, wtórne i nieestetyczne naprawy cementowe oraz ślady mikroorganizmów. Prace obejmą m.in. wymianę uszkodzonych cegieł, usunięcie nieoryginalnych zapraw, oczyszczenie i zabezpieczenie metaloplastyki oraz rekonstrukcję zgodną z historycznym charakterem obiektu.
Konserwacja wnętrza bazyliki
Wnętrze świątyni, choć zachwyca swoją późnogotycką architekturą i bogatym wystrojem, wymaga ujednolicenia estetycznego i zabezpieczenia. Planowane działania obejmują renowację ostatnich dwóch przęseł ściany północnej nawy bocznej oraz malowanie sklepień i ścian empory, zakrystii i podchórza. W miejscach narażonych na wilgoć przewidziano odkuwanie tynków do wysokości ok. 40 cm, co pozwoli na osuszenie i zabezpieczenie murów.
Restauracja zabytkowych witraży
Najbardziej delikatnym i symbolicznie ważnym elementem projektu jest konserwacja dwóch witraży autorstwa J. Oźmina i wykonanych przez Józefa Elsnera w latach 50. XX wieku. Witraże PD1 i PD2, znajdujące się w południowej nawie głównej bazyliki, przedstawiają sceny religijne związane z historią Polski, takie jak śluby lwowskie Jana Kazimierza i odsiecz wiedeńska. Obecnie ich stan techniczny – zwłaszcza PD2 – jest zły, co skutkuje potrzebą natychmiastowych działań. Zniszczona siatka ołowiana, zawilgocenia oraz zabrudzenia zagrażają integralności i estetyce tych dzieł. Konserwacja obejmie m.in. czyszczenie, naprawę lub wymianę uszkodzonych szkieł, poprawę cyrkulacji powietrza między witrażami a szybą ochronną oraz rekonstrukcję brakujących elementów.
Plan i finansowanie
Projekt realizowany jest zgodnie z zasadą konkurencyjności, a jego zakończenie przewidziano na 15 listopada 2025 roku. Całość działań ma nie tylko przywrócić dawny blask cennemu zabytkowi, ale także zagwarantować jego trwałość dla przyszłych pokoleń. Wszystkie prace będą prowadzone zgodnie z zatwierdzoną dokumentacją techniczno-konserwatorską oraz pod nadzorem odpowiednich służb ochrony zabytków