W przeddzień Wszystkich Świętych, 31 października, młodzież z szamotulskiego koła WSPAK zapaliła znicze na grobach m.in. żołnierzy Armii Krajowej spoczywających na szamotulskim cmentarzu. Uczniowie Zespołu Szkół nr 2 w Szamotułach nie tylko uporządkowali miejsca spoczynku, ale również przypomnieli sylwetki bohaterów, którzy walczyli o wolną Polskę i do końca życia pozostali wierni jej wartościom.
Maksymilian Ciężki – mentor łamaczy Enigmy
Maksymilian Ciężki urodził się 24 listopada 1898 roku w Szamotułach w rodzinie budowniczego Józefa Ciężkiego i Weroniki z Zarzyńskich. Od młodości wyróżniał się talentem organizacyjnym i zmysłem technicznym. W wieku 16 lat założył w Szamotułach oddział skautów, który stał się przykrywką dla werbunku do Legionów Polskich. Podczas I wojny światowej został wcielony do armii niemieckiej, jednak po powrocie z frontu natychmiast włączył się w organizację Powstania Wielkopolskiego, dowodząc grupą, która rozbroiła niemiecką administrację w Szamotułach i opanowała Wronki. Po zakończeniu walk rozpoczął służbę w Wojsku Polskim, specjalizując się w łączności i kryptografii. W latach 20. ukończył Oficerską Szkołę Łączności w Zegrzu i pracował w Oddziale II Sztabu Generalnego, gdzie był jednym z kluczowych wykładowców w ośrodku szkoleniowym kryptologów w Poznaniu. To właśnie jego uczniowie – Rejewski, Różycki i Zygalski – dokonali w 1932 roku przełomowego złamania szyfru Enigmy. Ciężki, jako przełożony i mentor kryptologów, kierował ich pracą i koordynował współpracę z Francją i Wielką Brytanią. Po wybuchu wojny ewakuował się z zespołem na Zachód. Po kapitulacji Francji został internowany przez Niemców, a po wojnie pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, gdzie zmarł 9 listopada 1951 roku w Londynie w zapomnieniu i ubóstwie. Po latach jego zasługi zostały docenione – pośmiertnie odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Jego imię noszą szkoły i instytucje w całym kraju, a wkład w zwycięstwo aliantów nad III Rzeszą jest nie do przecenienia.
Ks. Henryk Szklarek-Trzcielski – kapelan niezłomny
Ks. Henryk Szklarek-Trzcielski urodził się 19 lipca 1908 roku w Polesiu koło Pakosławia. Po maturze w Gimnazjum im. ks. Piotra Skargi w Szamotułach wstąpił do Seminarium Duchownego w Gnieźnie, a święcenia kapłańskie przyjął w 1934 roku. Jako młody wikary pracował w kilku parafiach, a tuż przed wybuchem wojny został proboszczem w Rogoźnie.
W kampanii wrześniowej pełnił funkcję kapelana Obornickiego Batalionu Obrony Narodowej, po czym włączył się w działalność konspiracyjną w Poznaniu i Warszawie. Używał pseudonimów „Mrówka”, „Trzcielski”, a w czasie Powstania Warszawskiego – „Rogoziński”. Na Starówce organizował duszpasterstwo powstańcze, wspierał rannych i odprawiał msze w warunkach frontowych; 20 sierpnia 1944 roku został ciężko ranny podczas mszy przy ul. Bielańskiej. Odznaczony Orderem Virtuti Militari, po upadku powstania zdołał uciec z transportu do obozu. Po wojnie objął parafię w Rogoźnie, lecz jego niezależna postawa i antykomunistyczne kazania doprowadziły do aresztowania. Przez wiele miesięcy był torturowany i więziony w Poznaniu. Po uwolnieniu przez lata nie mógł pełnić funkcji duszpasterskich; w latach 60. został proboszczem w Wilczynie, a w stanie wojennym wspierał działaczy opozycji i internowanych. Zmarł w Szamotułach 18 grudnia 2010 roku w wieku 102 lat. Odznaczony Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, pozostał w pamięci wiernych jako człowiek wielkiego serca, pogodny i bezinteresowny patriota.
Leon Michalski – lekarz z powstańczą przeszłością
Leon Michalski urodził się 12 września 1917 roku w Szamotułach. Był absolwentem tutejszego Gimnazjum i Liceum im. Piotra Skargi, harcerzem i sportowcem. Po zdaniu matury w 1939 roku został powołany do wojska i brał udział w kampanii wrześniowej. W czasie okupacji, po odmowie podpisania Volkslisty, przeniósł się z rodziną do Warszawy, gdzie w 1942 roku wstąpił do Armii Krajowej. Podczas Powstania Warszawskiego walczył na Mokotowie w 3 Batalionie Pancernym AK „Golski”. Dwukrotnie ranny, trafił do szpitala, gdzie poznał swoją przyszłą żonę – pielęgniarkę Hannę Rutkowską. Po wojnie ukończył studia medyczne w Poznaniu i został dermatologiem. Przez wiele lat kierował Miejską Przychodnią Specjalistyczną oraz Poradnią Skórno-Wenerologiczną w Poznaniu. Był społecznikiem, wykładowcą i lekarzem oddanym ludziom. Za zasługi wojenne odznaczony został m.in. Krzyżem Armii Krajowej. Zmarł 24 stycznia 2010 roku w Poznaniu, a jego prochy – zgodnie z wolą – spoczęły w rodzinnym grobie w Szamotułach.
Ks. Albin Jakubczak – kapelan powstańczej Warszawy
Ks. Albin Jakubczak urodził się 24 lutego 1907 roku w Ludwikowie koło Odolanowa. Po maturze w Poznaniu i studiach teologicznych przyjął święcenia w 1930 roku z rąk kard. Augusta Hlonda. Pracował wśród Polonii we Francji, a od 1938 roku był proboszczem parafii św. Mikołaja w Krobi. W czasie II wojny światowej został internowany i wywieziony do Generalnego Gubernatorstwa. W Warszawie zaangażował się w tajne nauczanie i działalność konspiracyjną. W 1943 roku wstąpił do Armii Krajowej pod pseudonimem „Tarski”, a w czasie Powstania Warszawskiego był kapelanem szpitala Zgrupowania „Gozdawy”, używając pseudonimu „Jakub”. Po upadku powstania trafił do niemieckiego obozu jenieckiego w Zeithain. Po wojnie powrócił do Krobi, jednak władze komunistyczne szybko uczyniły go celem represji. Był aresztowany, skazywany i więziony za działalność patriotyczną i wierność Kościołowi. Po wyjściu z więzienia kontynuował posługę kapłańską, a w 1967 roku został przeniesiony do Szamotuł, gdzie spędził ostatnie lata życia. Zmarł 5 kwietnia 1978 roku, pozostając symbolem kapłańskiej odwagi i niezłomności. Papież nadał mu tytuł Tajnego Szambelana Jego Świątobliwości.
Bolesław Eiben, Aleksander Szklarek, Hieronim Wajs, Jan Płócienniczak
Bolesław Eiben, więzień polityczny, w 1955 roku dwukrotnie skazany na karę śmierci, spędził 12 lat w więzieniach w Rawiczu, Wronkach i Warszawie. Pozostał wierny swoim przekonaniom – zmarł w 1994 roku i został pochowany w Szamotułach.
Aleksander Szklarek, brat ks. Henryka, był kapitanem Armii Krajowej. Zginął w 1943 roku w Bielinach nad Sanem jako dowódca oddziału partyzanckiego.
Major Hieronim Wajs dowodził oddziałem „Borsuki” w rejonie Łaska w województwie łódzkim. Dokumenty dotyczące jego działalności znajdują się w Muzeum – Zamku Górków w Szamotułach.
Jan Płócienniczak walczył w Grupie „Kampinos” Armii Krajowej pod pseudonimem „Ren”. Po wojnie został nauczycielem w powiecie szamotulskim, dając przykład wierności ojczyźnie i wartościom.
Pamięć, która zobowiązuje
Gest młodzieży z koła WSPAK to coś więcej niż symboliczne zapalenie zniczy. To wyraz wdzięczności i szacunku wobec tych, którzy oddali życie lub poświęcili je w służbie wolnej Polsce. Dzięki takim inicjatywom młode pokolenie poznaje historię swojej małej ojczyzny i uczy się, że bohaterstwo nie zawsze rodzi się na polu bitwy – często objawia się w codziennej odwadze, pracy i wierności wartościom.