23 października członkowie i sympatycy Wielkopolskiego Stowarzyszenia Pamięci Armii Krajowej – koło w Szamotułach upamiętnili ofiary II wojny światowej pochowanych w lasach między Kobylnikami a Jaryszewem. Była chwila zadumy, zapalono znicze na dwóch mogiłach ofiar zamordowanych jesienią 1939 roku. Młodzież z Szamotuł kultywuje tę tradycję już od 2017 roku.
Prezes szamotulskiego koła WSPAK Jakub Szarata przypomniał tragiczną historię tego miejsca – „Korzystając z tej chwili zadumy, warto przypomnieć dramatyczne losy związane z tym miejscem. Przez wiele lat na tablicach upamiętniających ofiary niemieckiego ludobójstwa w powiecie szamotulskim widniała liczba około 1100 ofiar. Dziś, na podstawie dostępnych źródeł, znamy personalia 113 osób, które zginęły w tym miejscu. Byli to głównie przedstawiciele lokalnej inteligencji – nauczyciele, urzędnicy, duchowni, działacze społeczni – aresztowani przez Niemców w pierwszych tygodniach wojny i więzieni w Szamotułach. Istnieją jednak przesłanki, że w lasach kobylnickich ginęły także inne osoby – m.in. więźniowie osadzeni we Wronkach, a być może również ofiary przewożone tu z innych miejsc egzekucji, np. z poznańskiego Fortu VII. Niestety, z powodu zniszczenia dokumentów i zacierania śladów przez okupantów, wielu szczegółów tej zbrodni nigdy nie uda się już ustalić”.
W styczniu 1944 roku Niemcy, chcąc ukryć dowody masowych mordów, wysłali do lasu specjalny oddział, który wydobył ciała pomordowanych i spalił je w przywiezionych w tym celu piecach. Po wojnie liczbę ofiar próbowano oszacować na podstawie masy ludzkich prochów znalezionych w miejscu kaźni. Świadectwa mieszkańców, relacje leśników oraz lista sporządzona przez Mariana Maniewskiego, powojennego naczelnika gminy Szamotuły, pozwoliły ustalić tożsamość wspomnianych 113 osób. Egzekucje odbywały się w listopadzie i na początku grudnia 1939 roku. Polaków przewożono ciężarówkami z więzienia w Szamotułach do lasu w pobliżu Jaryszewa. Według relacji świadków, wielu z nich zmuszano do wykopania własnych mogił. Zabijano ich strzałem w tył głowy – metodą charakterystyczną dla niemieckich egzekucji z tamtego okresu. Po dokonaniu zbrodni ciała wrzucano do dołów i zasypywano ziemią.
Podobne egzekucje Niemcy przeprowadzali w innych częściach Wielkopolski.
W Lesie Bytyńskim, na pograniczu obecnej gminy Kaźmierz i Duszniki, jesienią 1939 roku rozstrzelano co najmniej kilkuset Polaków – głównie przedstawicieli inteligencji, księży, urzędników i rolników z okolicznych miejscowości. Miejsce to, podobnie jak Lasy Kobylnickie, przez wiele lat było owiane milczeniem, a dziś stanowi ważny punkt pamięci narodowej w regionie. Równie tragiczna historia wiąże się z Lasami Zakrzewsko – Palędzkimi pod Poznaniem. Tam, w latach 1939–1940, Niemcy dokonywali masowych egzekucji Polaków przywożonych m.in. z Fortu VII. Szacuje się, że życie straciło tam ponad tysiąc osób – niektóre źródła podają nawet do 4500 ofiar – w tym nauczyciele, lekarze, księża i społecznicy z całej Wielkopolski. Po wojnie w miejscu egzekucji wzniesiono pomnik i cmentarz ofiar hitlerowskiego terroru.
Wszystkie te miejsca – Kobylniki, Bytyń, Zakrzewo i Palędzie – łączy wspólna historia niemieckiego planu eksterminacji polskich elit, znanego jako Akcja Tannenberg, której celem było zniszczenie warstwy przywódczej narodu polskiego już w pierwszych miesiącach okupacji.
Dziś, po latach, Lasy Kobylnickie są miejscem pamięci i modlitwy. Każdego roku gromadzą się tu ludzie, by zapalić znicze, złożyć kwiaty i oddać hołd ofiarom niemieckiego terroru. Ich cierpienie i ofiara życia przypominają nam o cenie wolności i o tym, jak ważna jest pamięć o historii naszej małej ojczyzny. Niech to miejsce będzie przestrogą dla przyszłych pokoleń i symbolem naszej wdzięczności wobec tych, którzy zginęli tylko dlatego, że byli Polakami.